Göçebe Berberileri, kızgın topraklarında ağırlayan çöllerinden tutun Atlas Okyanusu’na, dağlarına, oradan Akdeniz kıyılarına kadar Fas, bambaşka bir coğrafyanın üzerine kuruludur. Dolayısıyla Mağrib’in uzak diyarında çöller bile farklı farklıdır; sarı, kara ve kızıl. Çöllerin arasında keskin geçişler ise fotoğrafçılar için eşsiz bir manzara sunar. Özellikle Fas çöllerindeki fotoğrafçılar, deklanşöre her bastıklarında ağızlarına bir tane de leziz hurmalardan atmayı ihmal etmezler.
Çöller, ülkenin güneydoğusunda kalır. Haliyle ülkenin iç kesimlerinde çöl iklimi hâkimdir. Kuzeye doğru gidildikçe iklim ılımanlaşır, yağışlar artar. Hatta tarımın sulamasız yapıldığı yerler dahi vardır. Akdeniz kıyılarına varıldığında görülen iklim ise ülkemizle benzerlik gösterir. Buna rağmen, Fas’ta kıyı kesimlere yaklaşırken sıcaklıklar düşer. Sebebi iç kesimlerdeki kızgın çöllerden başkası değildir.
Fas ve Sıcakkanlı İnsanları
Fas, tarihin gölgesinde kurulmuş şehirleriyle de bir başkadır. Afrika’nın Endülüs’ü Fas’ta, şehirler yeni ve eski diye ikiye ayrılır. Tarihin hasret kokan esintisi, hâlâ dar sokaklı çarşılarda şimdiye meydan okur. Dahası sokakların merak uyandıran esrarengizliğinde kaybedersiniz kendinizi. Yine de Tarık bin Ziyad edasıyla geçersiniz her evin önünden. Ta ki kendinizi yeniden bulana kadar. Derken kendinizi bir Faslının evinde bulursanız da şaşırmayın. Çünkü Fas insanları çok sıcakkanlıdırlar, misafirleri severler. Ama eli boş gelenler müstesna.
Argan Ağacına Çıkan Keçiler
Fas’ta seyir halindeyken yol kenarında, dallarına keçilerin çıktığı bir ağaç görürseniz şaşırmayın. Türkiye’de görmeye alışık olmadığımız bu sahne, tam tersine Fas’ta sıradanlaşmış. Sahnenin başkahramanı ise argan ağaçları. Lezzetli meyveleriyle keçileri kendine hayran bırakan bu ağaçlar, sadece Fas’ın güneybatısında ve çok az miktarda olmak üzere Cezayir’de yetişiyor. Ayrıca endemik bir tür olan argan ağaçları, 200 yıla kadar yaşayabiliyorlar.
Keçilerin bayılarak yedikleri argan meyveleri, zeytine benzeyen sert kabuklu bir yapıya sahiptir. Sert kabuklu meyvelerin çekirdekleri işlenerek argan yağı elde edilir. Üretimin doğal yollarla yapılması argan yağının hassas noktasıdır. Aksi takdirde yağın tesiri tamamen kaybolur. Bundan dolayı argan çekirdekleri, Faslı kadınlar tarafından günlerce işlenerek elde edilir. Argan yağının işlenme yöntemi ise kullanım alanlarını değiştirir; mutfak, kozmetik ve tıp. Önceleri evlerde ihtiyaca göre işlenen argan yağı, son yıllarda kooperatifler tarafından üretilmeye başlandı. Fas’t abaşlayan atılım, kooperatiflerin dünyaya açılmasıyla devam etti. Bununla birlikte birçok ülkeye ihraç edilen geleneksel yağ, dünya çapında bir etkiye sebep oldu. Fas’ın meşhur argan yağı, günümüz kozmetiğinde vazgeçilmesi güç bir ürün halini aldı.
